Woningoverschotten kosten groeigemeenten miljoenen

Waarom een groeigemeente zich nu al op krimp moet voorbereiden

Denk je dat je als groeigemeente niet te maken krijgt met krimpproblematiek, krab je dan nog eens achter de oren. Binnen enkele jaren liggen ook hier verloedering en dichtgetimmerde woningen op de loer. Ook voor een klein dorp lopen die kosten snel in de tientallen miljoenen. Een slimme groeigemeente voert daarom nu al beleid om de problemen én de kosten binnen de perken te houden. Voor gemeentes die pro-actief bezig zijn, zijn er veel rijksgelden beschikbaar.

Een generatie valt om

Feit is dat iedere gemeente te maken krijgt met grootschalige krimp tussen nu en vijftien jaar, zelfs in de steden. De oorzaak: de babyboomgeneratie. Een hele generatie staat op het punt te verdwijnen en wat we nieuw verwekken, valt daarbij in het niet. Vanaf 2030 zien we dat de krimp in een stroomversnelling komt.

Verloedering van binnenuit

Leegstand van woningen betekent dalende woningprijzen. Dan beland je al snel in een vicieuze cirkel van woningeigenaren die niet meer investeren, kansrijke mensen die wegtrekken, en treedt de verloedering op. Nieuwe woningen raak je altijd nog wel kwijt, maar oudere woningen vallen ten prooi aan verval. Terwijl deze vaak op kernlocaties staan, zoals in de dorpscentra. Dat is wanneer het ‘donut-effect’ optreedt: de dorpen verloederen van binnenuit. Voorzieningen die wegvallen, zoals de school, versterken dit nog eens.

Hoe Delfzijl een schoolvoorbeeld werd hoe het níet moet

Neem Delfzijl. In de wederopbouw werd Delfzijl bestempeld als grootschalige groeistad met de enorme werkgelegenheid van grootschalige industrie. Terwijl in de jaren ’70 al duidelijk werd dat de stad niet de beloofde 80.000 inwoners zou trekken, maar op 35.000 bleef steken, was de ruimtelijke strategie van de stad hier niet op gericht. Er is lang doorgebouwd, terwijl er al woningoverschot was. In het vorige decennium werden de randwijken weliswaar grootschalig vernieuwd, maar afscheid van het groeidenken nam men niet. Op dit moment had Delfzijl moeten kiezen: investeer ik in de buitenwijken, of concentreer ik me op het centrum. Nu ligt er een eenzaam winkelcentrum in het weiland, en ook het centrum van Delfzijl ligt er verlaten bij.

Tijd om in te grijpen

Het voorbeeld van Delfzijl laat zien hoe belangrijk het is afscheid te nemen van groeidenken en van binnenuit te vernieuwen. Had Delfzijl bijtijds haar prognoses realistisch bijgesteld, dan waren duizenden woningen niet gebouwd in de uitbreidingswijken. Deze hebben het probleem enorm verergerd. Dit is een extreem voorbeeld, maar het principe geldt overal in Nederland.