SCHOOLVOORBEELD

Een nieuwe generatie scholen voor Groningen

De komende jaren investeert de gemeente Groningen miljoenen voor grootschalige vernieuwing of renovatie van haar onderwijshuisvesting. Tot 2050 gaat het zelfs om 2 miljard euro. Om richting te geven aan deze opgave startte de gemeente Groningen, samen met KAW en De Zwarte Hond, de manifestatie Schoolvoorbeeld: een breed onderzoek naar wat goede schoolgebouwen zijn, wat de beste locatie is en welke rol ze spelen in wijk en stad.

Samen met de gemeente, schoolbesturen, stedenbouwkundigen, beleidsmakers en ontwerpers onderzochten we hoe deze investering verder reikt dan alleen stenen en vierkante meters. De manifestatie geeft 35 adviezen voor scholenbouw in de gemeente Groningen, gebundeld in een prachtig boek vol inzichten en praktijkvoorbeelden. De uitkomsten worden gebruikt in het scholenplan Gro Up.

Van leslokaal naar levendige leeromgeving

Onderwijs verandert. Nieuwe lesvormen, meer aandacht voor bewegen, inclusie en opvang stellen andere eisen aan het gebouw. Scholen zijn allang geen gesloten leerfabrieken meer, maar plekken waar kinderen opgroeien, ouders samenkomen en waar de wijk elkaar ontmoet. Veel schoolgebouwen zijn verouderd en sluiten ze niet meer aan op de praktijk van vandaag, laat staan op de toekomst.

Scholenbouw draait om meer dan functionaliteit. Een goed schoolgebouw op de juiste plek bepaalt hoe kinderen leren, hoe medewerkers werken én hoe een wijk of stad zich ontwikkelt. Maar wat maakt een plek geschikt? En hoe bouwen we scholen die inspireren, verbinden en bijdragen aan een sterke, inclusieve stad?

35 aanbevelingen

In het onderzoek hebben we tal van activiteiten georganiseerd om een antwoord te kunnen geven op bovenstaande vragen. We lieten kinderen hun ideale schoolgebouw ontwerpen, studenten van de Academie van Bouwkunst dachten mee over ontwerp en toekomst en binnen de gemeente werd geëxperimenteerd met een nieuwe manier van samenwerken. Ambtenaren van verschillende afdelingen gingen al vroegtijdig met elkaar in overleg. In latere fases sloten ook schoolbesturen, directies, stedenbouwers en architecten aan. In gesprekken, debatten, locatiestudies en onderzoeken verkenden we hoe schoolgebouwen het beste tot hun recht komen en kunnen bijdragen aan kansengelijkheid, leefbaarheid en de kwaliteit van het onderwijs.

We bundelden de opbrengsten in 35 aanbevelingen op verschillende schaalniveaus. Daarnaast doen we ook aanbevelingen over samenwerking. Hoe je als gemeente, schoolbestuur en andere partijen effectief samenwerkt. De aanbevelingen zijn toepasbaar voor elke gemeente in Nederland en geordend op drie schaalniveaus:

Gebouwniveau  

Hoe ontwerp je een herkenbaar, uitnodigend en toekomstbestendig gebouw dat past bij eigentijds onderwijs?

Wijkniveau 

Hoe wordt een school een centrale plek in de buurt, met aandacht voor nabijheid, ontmoeting en sociale verbinding?

Stadsniveau

Hoe zorg je voor een evenwichtige spreiding van schooltypes over de stad, zodat elk king toegang heeft tot goed onderwijs in de eigen omgeving?

Onze rol 

KAW begeleidde het proces achter de manifestatie. Daarbij vervulden we een dubbele rol: we faciliteerden het proces én dachten inhoudelijk actief mee. We brachten partijen bij elkaar, verbonden verschillende schaalniveaus en zorgden voor samenhang tussen visie, beleid en praktijk. Dankzij onze multidisciplinaire expertise konden we schakelen tussen het niveau van gebouw en buurt tot aan bestuurlijke en strategische vraagstukken. Als ateliermeester speelden we een belangrijke rol in de locatiestudies, waar we onze inhoudelijke kennis inzetten om samen tot vernieuwende inzichten te komen. Tegelijkertijd bewaakten we als projectleider het proces en de voortgang. We gaven advies over samenwerking op wijkniveau en verzorgden daarnaast de samenstelling van het boek en ondersteunden de redactie. Door alle perspectieven te verbinden, brachten we structuur en inhoud – met blijvende aandacht voor de sociale impact: wat betekent een school voor de wijk? Voor kinderen? Voor gelijke kansen?

Aan de slag!

De manifestatie is afgerond, maar het gesprek gaat door. Over onderwijs, over ontwerp, en over de rol die schoolgebouwen kunnen spelen in een gezonde, eerlijke stad. De gemeente gebruikt het boek als kwaliteitskompas en keuzehulp voor toekomstige projecten.

Een belangrijk onderdeel van de manifestatie bestond uit zes locatiestudies voor nieuw te bouwen of te verbouwen scholen. Zes architectenbureaus onderzochten verschillende locaties en gaven nieuw inzicht in wat een goede plek is voor een school, niet alleen vanuit ruimtelijk oogpunt, maar ook vanuit sociaal en organisatorisch perspectief. In de komende periode worden de locatiestudies verdiept, knopen doorgehakt en start een pilot voor groene en openbare schoolpleinen.

Een exemplaar van het boek is op te vragen via info@schoolvoorbeeldgroningen.nl. In de tussentijd is de digitale versie hier te bekijken.

We kijken ernaar uit om de aanbevelingen terug te zien in de scholen die Groningen de komende jaren vorm gaan geven.